KEIJI HAINO

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

February 6, 2020 Χαράλαμπος Σακάτης Highlights, ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ Comments Off

Σε ποια πλαίσια είναι δυνατό, στη noise σκηνή της Ιαπωνίας (Japanoise για τους φίλους) να ξεχωρίσεις ως δημιουργική οντότητα, και μάλιστα να αποκτήσεις ιστορική υπόσταση δίπλα σε ονόματα όπως αυτό των Gerogerigegege ή των Stop Jap -ειδικά το να μνημονεύεται πιο εύκολα από τον ευφάνταστο σιδηρόδρομο των πρώτων, μάλλον δύσκολα.

Για τον απίστευτα ιδιόρρυθμο Keiji Haino, αυτό δε φάνηκε να αποτελεί σημαντικό εμπόδιο, μιας και ο ίδιος αποφεύγει τις περιττές αλληλεπιδράσεις και φαίνεται να επιδιώκει να αφήνει το έργο του να κάνει τις συστάσεις γι’ αυτόν. Έργο το οποίο λαμβάνει ζωή από την πορεία του καλλιτέχνη εδώ και πενήντα χρόνια, διάρκεια που κοιτάει στα ίσα τον έτερο ποιητή, Bob Dylan.

Μπορεί το ποιόν του να μην προϊδεάζει τον ακροατή, αλλά οι καταβολές του φίλτατου Ιάπωνα βρίσκονται κοντά στον Jim Morrison των Doors, του οποίου η μυθοποιεία τράβηξε τον -νεαρό τότε- Haino από το θέατρο και τον οδήγησε στο να δημιουργήσει το πρώτο του σχήμα που ακούει στο όνομα Lost Aaraaff. Τρίο με πιάνο και τύμπανα, το οποίο συμπληρηρώθηκε με τη φωνή του, και αργότερα με την προσθήκη κιθάρας. Ο σχηματισμός θυμίζει κλασικό τζαζ τρίο, χωρίς σαξόφωνο αλλά με κραυγές και αλυχτίσματα στη θέση του πρώτου, αυτοσχεδιαστικού οργάνου.

Αυτόματη ποίηση επενδυμένη με τη φωνή του που φέρνει τα αμπερόμετρα στα όριά τους, φόρμες ελεύθερης τζαζ στα τύμπανα και στο πιάνο, και ως τελευταία πινελιά μια κακοποιημένη κιθάρα με ένα σαξόφωνο, ως να βιώνουν τις τελευταίες στιγμές τους. Αυτό το αποτρόπαιο αποτέλεσμα ήταν αρκετό για να στείλει τους Lost Aaraaff σε περιοδεία στη γενέτειρά του, η οποία τον έφερε σε επαφή με μεγάλες, εγχώριες προσωπικότητες του αυτοσχεδιασμού, όπως τον σαξοφωνίστα Kaoru Abe και τον κιθαρίστα Masayuki Takayanagi. Αυτή η πρώτη του βουτιά στον αχανή και ανοριοθέτητο κόσμο του ελευθέρου αυτοσχεδιασμού ήταν ο πιο ταιριαστός πρόλογος, με το μοναδικό ηχογραφημένο πειστήριο να είναι το μοναδικό, ομότιτλο άλμπουμ των Lost Aaraaff, το οποίο κυκλοφόρησε το 1991, 20 χρόνια μετά την ηχογράφησή του.

Αν κάποιος ψάχνει την πεμπτουσία του δημιουργού, δεν μένει παρά να ακούσει το πιο χαρακτηριστικό άλμπουμ του, το “Watashi Dake?” του 1981. Η δεκαετία που άφησε πίσω του είναι εμφανές πως λειτούργησε καταλυτικά στον τρόπο που επιλέγει πάντα να εκφράζει την αποσύνθεση της πηχτής και αιχμηρής ουσίας του. Τα επαναλαμβανόμενα drones λειτουργούν σαν όαση μέσα στις διαξιφιστικές ερμηνείες του Keiji Haino, «υπναγωγόντας» τον ακροατή στην επόμενη ηχητική παγίδα. Αυτό το συνονθύλευμα από ιδέες αποτελεί στην ουσία την εκφραστική φαρέτρα του, από την οποία πηγάζουν οι πλείστες όσες δισκογραφικές αποφυάδες.

Οι θρηνώδεις απαγγελίες του, σε συνδυασμό με την δυσαρμονία της εξάχορδης, δημιουργούν ένα αίσθημα δυσφορίας πολλαπλάσιο αυτού της ανάμνησης του πολέμου του Βιετνάμ μέσα από τις ριπές του Jimi Hendrix στο “Machine Gun”. Είναι πλέον πλήρως κατανοητό πως η καθαρτική και αδέσμευτη προσέγγιση στον ήχο του Ιάπωνα δεν έχει μόνο σκοπό να τον ανακουφίσουν από την προσωπική του ανάγκη έκφρασης, αλλά και να αφυπνίσουν όλα όσα έχουν απωθηθεί στο υποσυνείδητο του ακροατή.

Σε αυτό το σημείο να επισημανθεί πως κανένα πνευματικό αποκύημα του Keiji Haino δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως εύκολο. Όμως το παραπάνω αποτελεί το λεξιλόγιο εκείνο το οποίο είναι αναγκαίο να κατέχει οποιοσδήποτε αποφασίσει να εκτεθεί στις επόμενες δημιουργίες του.

Αδιαμφισβήτητα, το μακροβιότερο σχήμα του είναι οι Fushitshusha, με το οποίο έχει την πιο μόνιμη περιστασιακή σχέση. Η πρώτη τους κυκλοφορία, η οποία βγήκε με τις ευχές της PSF αποτελεί μια διπλή ζωντανή ηχογράφηση, γνωστή και ως “Live 1” ή “1st”. Ηχογραφημένο στα τέλη της δεκαετίας του ’80, το κάθε ένα από τα δύο μέρη είναι παιγμένο από διαφορετικό συγκρότημα, με κεντρικό πυλώνα τον Keiji Haino. Με σχεδόν ψυχεδελική τελετουργία, ξεδιπλώνονται συνθέσεις οι οποίες αρχίζουν σταδιακά να στρεβλώνονται και να χάνουν την αρμονική τους υφή, και μέχρι να το αντιληφθεί ο ακροατής η σχεδόν blues απαγγελία δίνει τη θέση της στις απόκοσμες κραυγές που είναι σήμα κατατεθέν πλέον.

Ήδη με την αρχή της δεκαετίας του ’90, έχει πλέον χτιστεί μια μυθική εικόνα για το ποιος είναι πραγματικά αυτός ο μαυροφορεμένος, ισχνός μουσικός. Για την επόμενη δεκαετία, ακόμα και όσοι έχουν δουλέψει μαζί του, στην πρώτη επαφή θα είναι αγκυλωμένοι και θα εκφράζονται με μεγάλη συστολή και δέος. Σύντομα όμως, ο ίδιος θα τους δείξει πόσο πρόσχαρος και φιλικός είναι, κατεδαφίζοντας όλες τις προηγούμενες, αμήχανες άμυνες.

Μέσω των Fushitshusha θα έρθει σε επαφή με μια πλειάδα μουσικών των οποίων ο πειραματισμός είναι η δεύτερη φύση. Θα εμφανιστεί ζωντανά με τους Painkiller του John Zorn, το 1991 στο Tokyo, και, από εκεί και πέρα, το όνομά του θα εξαπλωθεί σε όλες τις κοινότητες της underground λατρείας ανά την υφήλιο.

Εξαιρετικό στιγμιότυπο στην πορεία του Keiji Haino είναι και το ζωντανό άλμπουμ του “Play The Blues” με ένα συγκρότημα που ονομάζεται Coil (όχι αυτό των Βρετανών), στο οποίο οι CCR, ο George Thorogood, o Muddy Waters και ο Howling Wolf αποδομούνται και από τα κομμάτια αναβλύζει μια απόγνωση η οποία σίγουρα δεν ήταν χαρακτηριστική των κομματιών που διασκευάζονται. Μετά την ακρόαση της εκδοχής του, θα δυσκολευτείτε να τα ξανακούσετε με τα ίδια ώτα.

Είναι γεγονός ότι το στυλ του και οι αμφιέσεις του είναι πολύ καλά μελετημένες, απόλυτα ταιριαστές με τα ηχοτόπια που ο ίδιος δημιουργεί. Η πίστη και η εμμονή στην τέχνη του είναι τόσο αυθεντικές που μέχρι και ο Marc Jacobs τον έψαξε για να του ετοιμάσει ηχητική επένδυση για την πασαρέλα του το 2016 (ακόμα και η συλλογή του Φθινόπωρο/Χειμώνας φαίνεται να έχει επηρεαστεί από την εμφάνιση του μυστηριώδη Ιάπωνα).

Η τελευταία αξιοσημείωτη συνεργασία του αποτελεί το ανορθόδοξο άλμπουμ “American Dollar Bill – Keep Facing Sideways, You ‘re Too Hideous to Look at Face On” με τους Sumac του έτερου πειραματιστή, Aaron Turner, πριν από δύο χρόνια, το 2018. Πέντε δαιδαλώδεις συνθέσεις, με τους σιδηροδρομικούς τίτλους έμπνευσης Haino, με το άλμπουμ να αποτελεί ουσιαστικά μια πρόβα, η οποία όμως είναι τόσο ογκώδης και πυκνή, που πραγματικά είναι απίστευτο το πώς διαφεύγει από τη βαρυτική της έλξη η φωνή του (και είναι άλλο ένα τεκμήριο της πολυδύναμης ερμηνείας του).

Μετά από δεκαπέντε χρόνια, η επιστροφή του Keiji Haino στην Ελλάδα είναι σχεδόν γεγονός. Με ανυπομονησία αλλά και γνήσια απορία, προσπαθούμε να προετοιμαστούμε για το απρόσμενο.